Humor

Goede humor relativeert je eigen persoon of groep. Als je een ander of een groep waartoe je niet behoort, relativeert met behulp van humor, kan het snel belachelijk maken worden.

In een recent verschenen boekje, dat mensen wil stimuleren tot interreligieuze gesprekken, wordt humor genoemd als een van de mogelijkheden tot communicatie bij interreligieuze bijeenkomsten. Ik denk dat je hiermee toch wel moet uitkijken. Joden en christenen beschikken over het vermogen de eigen persoon en de eigen groep of godsdienst met humor te relativeren. Ik noem Fons Jansen in zijn rol van kapelaan. De joodse humor is beroemd. Islamitische humor is mij niet bekend.

Natuurlijk kan ik niet om de Deense cartoons heen. Het is een feit dat de Deense cartoonist een andere groep dan de zijne koos om er zijn humor op los te laten. Dat is al riskant. Om anderen lachen is makkelijker dan om jezelf lachen. Toch vond ook ik de mop als zodanig wel amusant. Ik kan niet tekenen, maar ik zou een cartoon willen maken met een Arabier die uitroept: “Pas op! Ik ben Mohammed niet!”

In De Groene van 17 februari 2006 staat een ingezonden stuk van Frank van de Veire in Gent:
”Voorstel voor een cartoon. Abraham, de aartsvader en het grote voorbeeld van de drie monotheïstische godsdiensten, zit totaal verslagen naar de grond te staren. Enkele meters verder ligt zijn zoon Isaak in een bloedplas, de keel doorgesneden. Een lieflijke engel komt net aangevlogen. Zijn gezicht is verschrikt: “Mijn God! Ik ben net te laat gekomen!”

Eerst een flauwe reactie: engelen zijn evenals God buitentijdelijk, kennen dus geen tijd en kunnen derhalve ook niet te laat komen. Dan serieus: Van de Veire trapt op een gevoelige plek. Het verhaal, zoals het in Genesis 22 staat, is eenvoudig beschreven en kan zich lenen tot een kritiek, zoals bovenstaand is uitgeoefend. Tegelijk doet Van de Veire tekort aan de eindeloze reeks van commentaren uit joodse en christelijke – van de islam weet ik te weinig – hoek, die voor zover ik ze ken, zo waardevol zijn, dat ik het verhaal voor lief neem. Je zou je hele leven kunnen besteden aan de geschreven commentaren op Genesis 22.

Interessant is dat Van de Veire drie monotheïstische godsdiensten tegelijk op de korrel neemt. Interessant is ook dat ik mezelf erop betrap dat ik eerder om de Deense cartoon kan lachen dan om deze grap. Maar ik word er zeker niet boos om, want de interpretatie van Van de Veire is mogelijk als een uit vele verklaringen.

Ik kan niet anders dan vermoeden dat er binnen de islam weinigen zijn die over het vermogen tot relativeren beschikken. De vele antisemitische cartoons in Arabische media zijn niet als humor maar als strijdmiddel bedoeld. Je zou de gelovigen binnen de islam wat meer relativeringsvermogen toewensen, dat zou heel wat doden schelen.